Portokalópita recept: goddelijke Griekse sinaasappelcake
Sinaasappelhaters moeten even wegkijken. Dit recept is namelijk voor echte citrusfreaks. Is het een cake of een taart? Dat is lastig te zeggen want de een vindt het meer een cake, de ander een taart. Portokalópita is in ieder geval iets wat onder de γλυκά (zoetigheden) geschaard wordt. Het beslag bestaat uit een mengsel van ei, Griekse yoghurt en gedroogde reepjes filo die je door het beslag mengt. Dit zorgt voor een hele luchtige structuur. Nadat het uit de oven komt wordt het overgoten met een heerlijke siroop wat het heerlijk maakt om te eten.
Portokalowatte?
Allereerst een lesje context en uitspraak want het is (net als een flinke hap van dit gebak) nogal een mondvol. In Griekenland zul je de term pita vaker voorbij zien komen. In Nederland zul je wellicht gelijk aan het platte broodje denken. Vaak wordt de term pita in Griekenland gebruikt voor hartige taarten zoals de spinazietaart spanakopita waarbij spinazie en feta verpakt zijn in heerlijk krakend filodeeg. Of de tirópita met feta. Ook wordt de aanduiding pita gebruikt voor zoete cakes zoals sokolatópita en uiteraard de sinaasappelcake uit dit recept genaamd portokalópita. De zoete taarten en cakes worden vaak overgoten met een heerlijke siroop. In het Grieks kun je de uitspraak van de klemtoon herleiden door het accent op de klinker. Portoka-LO-pita is dan ook de correcte uitspraak. Het is een samenstelling van het Griekse woord voor sinaasappel, πορτοκάλι (portokáli) en het Griekse woord πίτα (píta) voor taart. Maar in de taal der liefde voor lekker eten kom je met gebaren en wijzen natuurlijk ook een heel eind.
Eerst zien dan geloven?
Bekijk een aantal foto’s van het proces voordat je begint of om wat inspiratie op te doen.
Goed om te weten
- Gebruik voor dit recept onbespoten, onbehandelde biologische sinaasappels. Omdat we de schil en rasp hiervan gaan gebruiken wil je niet dat deze voorzien zijn van een chemische waslaag die de de houdbaarheid weliswaar vergroot, maar niet geschikt is voor consumptie.
- De cake wordt net als met baklava overgoten met een siroop. Zorg ervoor dat de siroop is afgekoeld en de cake gloeiendheet is als je ze bijelkaar voegt voor een optimaal resultaat.
- Je kunt de reepjes filodeeg ook drogen buiten de oven. Dat duurt alleen wat langer. Het drogen in de oven zorgt ervoor dat de reepjes gelijkmatiger en sneller gedroogd worden zodat je ze door het beslag kunt mengen.
- Dit recept zorgt voor ruim 12 porties. Het is een machtig dessert/gebak die je gemakkelijk in 12 of 16 porties kunt snijden. Dit hangt ook een beetje af van het formaat ovenschal/bakvorm.
- Ik gebruik zelf een aluminium bakblik van 30×20 cm. Deze neemt de temperatuur van de oven snel op wat de garing bevorderd. Gebruik je een ovenschaal van keramiek dan kan de bereidingstijd met 5 minuten toenemen. Dit verschilt ook per oven. Houd het dan ook goed in de gaten om in te schatten of je portokalópita klaar is voor haar siroopbadje.

Portokalópita maken
Hulpmiddelen
- Dunschiller
- Citruspers
- Fijne rasp
- Oven met bakplaat
- Bakpapier
- Hoge bakvorm of ovenschaal (ongeveer 30 x 20 x 8)
- Maatbeker (van minimaal 500 ml)
- Mixer met garden (of een garde)
Ingrediënten
Beslag
- 200 gr yoghurt
- 200 ml zonnebloemolie
- 200 gr suiker
- 200 ml sinaasappelsap (ongeveer twee grote sinaasappels)
- 450 gr Grieks filodeeg (flinterdun filodeeg)
- 2 theelepels bakpoeder
- Sinaasappelrasp (van de twee sinaasappels die je ook voor het sap gebruikt)
- 4 eieren
- 1 eetlepel vanille extract
- ½ theelepel zout
- ½ theelepel kaneelpoeder
Siroop
- 500 ml water
- 500 gr suiker
- 1 kaneelstokje
- Sinaasappelschil (van één sinaasappel)
- 100 ml sinaasappelsap (van de sinaasappel waar je de rasp van gebruikt)
Instructies
Voorbereidingen treffen
- Haal alvast het filodeeg uit de vriezer om te ontdooien als je diepvriesfilo gebruikt. Laat het filo opgerold ontdooien. We gaan hier later repen van snijden.
- Pak de sinaasappel en haal met een dunschiller de schil van de sinaasappel. Het is niet erg als de schil in meerdere delen is.
- Snijd de sinaasappel doormidden en pers uit. Bewaar het sap.
- Zet alvast de oven aan op 100 graden (hetelucht).
Filo drogen
- Neem een bakplaat en bekleed deze met bakpapier.
- Snijd de filo in rolletjes alsof je van een rol deeg plakjes snijdt. Gebruik ongeveer een duimbreedte per keer.
- Als het goed is kun je nu alle rolletjes uitrollen en uitschudden alsof je tagliatellepasta hebt gemaakt en allemaal slierten filodeeg hebt.
- Hussel alles goed door elkaar en leg het op de met bakpapier beklede bakplaat. Zorg dat alles goed verdeeld is over de hele bakplaat en de lucht er goed bij kan komen.
- Schuif de bakplaat in de voorverwarmde oven voor ongeveer 30 minuten op 100 graden.
- Zorg dat je om de 10 minuten alles weer even door elkaar husselt zodat de repen filo goed droog en krokant worden. Let erop dat ze niet bruin worden, je wil het alleen droog hebben.
- Haal de bakplaat met de filoreepjes uit de oven en verhoog de temperatuur van de oven naar 175 graden zodat we daarna de portokalópita in de oven kunnen bakken.
De siroop maken
- Als de reepjes filo zijn gedroogd en de oven aan het voorverwarmen is voor de portokalópita, gaan we de siroop maken.
- Neem een wat grotere pan en doe de suiker en water erin. Doe de sinaasappelschil erbij en het kaneelstokje.
- Breng aan de kook en laat 10 minuten zachtjes koken en borrelen. Als het goed is zie je dat de siroop nu mooi helder is geworden en heerlijk naar sinaasappel met een vleugje kaneel ruikt.
- Zet het vuur uit en schenk nu de verse sinaasappelsap erbij.
- Roer goed door en zet apart om af te koelen. De sinaasappelschil en kaneelstokje kun je er gewoon in laten zitten.
Het beslag maken
- Wanneer je de reepjes filo voldoende hebt gehusseld en gedroogd (en de siroop ook lekker is afgekoeld) gaan we verder met het beslag.
- Neem van twee sinaasappels vervolgens de zest af met een rasp. We willen alleen de oranje schil raspen en niet het witte bittere van de schil. Doe dit in een bakje en bewaar apart. Komt er van die heerlijke oranje olie uit? Gooi dit dan niet weg en doe alles in het bakje.
- Pers de twee sinaasappels uit zodat je om en nabij de 200 ml sinaasappelsap hebt. Zet ook dit even apart nog.
- Neem nu een schone grote mengkom en doe hier eerst de eieren in. Voeg de suiker toe. Klop dit luchtig op tot een soort gele vla met een garde of een mixer met garden.
- Vervolgens voeg je de Griekse yoghurt toe aan het luchtig geklopte eiersuikermengsel. Spatel dit er rustig door en probeer de lucht er in te houden. Daarna doe je de olie erbij en tot slot de vanille, de bakpoeder en de sinaasappelrasp.
- Meng goed door elkaar. Het gaat het makkelijkste om dit mengsel met zo’n flexibele spatel te doen waar je de kom straks ook goed mee kunt schoon lepelen.
- Pak nu steeds met twee handen wat van de gedroogde filoreepjes en strooi dit een beetje knijpend uit in de beslagkom. Let erop dat je het niet tot poeder vermaalt maar gewoon tot wat kleinere stukjes.
- Herhaal dit totdat je alle filoreepjes in het beslag hebt zitten. Gebruik de flexibele spatel om alles rustig door te spatelen zodat je alle lucht behoudt en alles netjes vermengd is.
De portokalópita bakken
- Zet een bakvorm of ovenschaal klaar van om en nabij de 30x20 cm en een minimale hoogte van 6 cm. Het is het mooiste als het een rechthoekige vorm is en ook qua wanden recht loopt zodat je er mooie stukken van kunt snijden straks.
- Vet de vorm/schaal in of bekleed met bakpapier. Als je de bakvorm op de kop legt en er een bakpapier oplegt kun je de hoeken schuin inknippen en zul je zien dat het bakpapier precies in de vorm past. Invetten kan ook als je geen bakpapier hebt.
- Giet of spatel nu het beslag er in en verdeel dit gelijkmatig over de vorm/schaal.
- Bak de vorm/schaal met het portokalópitabeslag in het midden van de oven op 175 graden voor ongeveer 40 minuten, totdat het een mooie (goud)bruine korst heeft gekregen.
Time for action
- Zodra de portokalópita mooi bruin en klaar is om uit de oven te komen is het tijd voor actie.
- Zorg dat je de siroop klaar hebt staan en een plek hebt waar je de gloeiendhete vorm/schaal neer kunt zetten.
- Eventueel kun je met een satéprikker gaatjes prikken in de bovenkant zodat de siroop overal goed in kan trekken.
- Nu is het tijd om onze cake te vertroetelen met een heerlijk sinaasappelbadje.
- Giet de siroop geleidelijk over de gloeiendhete cake en verdeel dit over de gehele oppervlakte.
- Het is een dorstige dame want na een kwartier zul je zien dat de cake alle siroop netjes heeft verorberd en alle cake nu is voorzien van een heerlijk geurend sinaasappelaroma.
- Na nogmaals een kwartier kun je kijken of de cake inmiddels wat is afgekoeld. Als de cake voldoende is afgekoeld en alle siroop geabsorbeerd is kun je de de cake in stukken snijden. Afhankelijk van de grootte van de bakvorm of ovenschaal moet je er makkelijk 12 of 16 porties uit kunnen halen.
- Je kunt de cake nu gelijk halfwarm serveren met een flinke klodder Griekse yoghurt of een bolletje roomijs. In Griekenland wordt de portokalópita koud geserveerd.
- De cake blijft nog enkele dagen goed in de koelkast. Serveer op kamertemperatuur zodat de aroma’s goed loskomen als je het gaat eten. Kali orexi!
Bewaar de portokalópita in de koelkast en serveer op kamertemperatuur met Griekse yoghurt of een bolletje roomijs. Dat laatste is mijn persoonlijke favoriet. De sinaasappel uit de cake gaat namelijk heerlijk samen met roomijs. Maar de yoghurt is een goede tegenhanger van al het zoet.
Bekijk ook de andere Griekse recepten op de site voor meer inspiratie!