Chorta, het groene geschenk van moeder natuur
Een bijdrage van Karen de Vries, woon- en werkzaam in Griekenland
Χόρτα (chorta), de wilde heerlijkheid van Griekenland, maar wat is het eigenlijk? Chorta is een verzamelnaam voor groene groenten. Het woord betekent ook gras. Het gehele jaar door hebben we chorta omdat er veel soorten zijn. Maar vooral in het vroege voorjaar, dat hier in Griekenland al in januari begint, plukken we in de bergen verschillende soorten. Dat zijn de agria chorta: de wilde groenten. We plukken dan de jonge blaadjes van de planten, zoals wilde artisjokken, cichorei, paardenbloem en nog veel meer soorten. Bijvoorbeeld de δάκρυα της ελιάς (de tranen van de olijfboom), die onder de olijfboom groeit en waarvan ik geen Νederlandse naam ken.
Van generatie tot generatie
In Griekenland sterft de kennis van de eetbare planten uit. Mensen die opgroeien in de stad weten ook niet meer wat en wanneer te plukken. Maar de mensen die in de dorpen, in de uiterst groene gebieden van Griekenland wonen, waar vooral in het vroege voorjaar de bergen groen uitlopen hebben deze kennis overgeleverd gekregen van de grootouders en ouders. In het vroege voorjaar zie je vooral vrouwen in de bergen bezig met het plukken van allerlei planten. Je moet wel weten wat te plukken, want niet al die frisse groene blaadjes zijn eetbaar.
Dimitris heeft als kind van zijn moeder en grootmoeder geleerd wat de lekkerste en goede soorten zijn, omdat hij met ze mee ging om de planten te verzamelen. Sommigen smaken bitter, anderen zoet en we combineren ze dan ook in één schotel.
Zomerse chorta: vlita en stifno
In de zomer zijn er maar weinig wilde groenten te vinden. Dan eten we vlita ( βλίτα), dat wij zaaien op ons eigen land. Het heeft een zoete smaak. Vlita is de ‘Kleine majer’ uit de Amarant familie. In het oude Griekenland was vlita een symbool van onsterfelijkheid.
We combineren de vlita vaak met stifno (στυφνο) dat enigszins bitter van smaak is. Het is de Zwarte nachtschade, waarvan sommigen zeggen dat het giftig is, maar in Griekenland eet iedereen de hele zomer deze bladeren als groente. Stifnos groeit wild op ons land gedurende de zomer, dus ik loop even de tuin in en pluk een maaltje bij elkaar. Theophrastus, die als één van de eerste botanici wordt beschouwd, noemt hem als ‘eetbare nachtschade’. Rond september als de eerste regens vallen is het afgelopen met deze beide soorten.
Boerenkool in Griekenland?
Deze zomer hadden we een primeur. Er was aan Dimitris gevraagd om ‘Kale’, het superfood te verbouwen. Ik wist niet wat het was, maar toen ik de planten zag groeien, wist ik dat het boerenkool was. Boerenkool in de zomer, heel vreemd. Maar eigenlijk gaat het prima. Het is iets bitter van smaak, maar na een nacht in de vriezer is het heerlijk. We bereiden het als chorta, dat is het lekkerste nu in de hete zomer. De stamppot viel nogal zwaar toen ik die maakte. Maar de rest bewaar ik voor de winter, want ik blancheer de boerenkool en dan gaat hij de diepvries in. Vlita en stifnos groeien overal tussendoor, ook bij de boerenkool. Dus een land vol met chorta!
Plukken en snijden van chorta
Als we in het vroege voorjaar de bergen ingaan zijn we gewapend met messen en een tas. We snijden de plant bij de wortel af. Soms is dat best lastig omdat bijvoorbeeld de wilde artisjokken zich verbergen tussen de rotsen en onder doornstruiken. Ik steek mijn mes de grond in naast de plant en snijd hem van de wortel af. Andere planten die in aarde groeien zijn gemakkelijker te snijden. Wij plukken of snijden nooit alle planten die we vinden, omdat een aantal natuurlijk moet bloeien en zaad vormen voor de volgende generatie. Omdat de planten op ons eigen land groeien of in de bergen, zijn ze vrij van chemische bestrijdingsmiddelen en hebben we dus regelmatig een hele gezonde maaltijd.
Chorta bereiden
Van vlita en stifnos gebruiken we alleen de bladeren van het bovenste deel van de plant. We koken de groenten in water met zout. Hoe lang? Dat is afhankelijk van de soort. Vlita en stifnos zijn in ongeveer 10 minuten gaar, maar andere soorten hebben soms langer nodig. Na het koken gieten we de groenten af. We maken het dan af met een dressing van olijfolie met citroen, oregano, zout en peper. En dan smullen maar! De toeristen noemen de chorta die ze in de zomer eten in de tavernes vaak ‘een soort spinazie’ en daar lijkt het wel op, hoewel de smaken verschillen.
Over de auteur
Karen de Vries verloor in 1986 haar hart aan Griekenland, en de Peloponnesos in het bijzonder, toen het theater van Epidaurus (Epidavros) haar betoverde. Nu woont en werkt ze ongeveer zes maanden in het jaar in Griekenland, samen met haar partner Dimitris.
Namens haar bedrijf Karidiès geeft zij in Griekenland cursussen in de Griekse taal en storytelling.
www.karidies.com
“Griekse chorta koken” gegoogled en kwam op dit stuk uit. Heerlijk vind ik het, ga het nu klaarmaken.
Groetjes uit Samos!
Το ξερό ότι τα άγρια χόρτα ινε νόστιμα στιν αθινα το 1960 ιταν πολύ ακριβα