De aaneenschakeling van tradities

Een bijdrage van Anita Snippe, woonachtig op Kythira

Καλή Χρονιά, oftewel gelukkig nieuwjaar! Na alle feestelijke weken besef ik weer eens dat het dagelijkse leven een aaneenschakeling is van tradities. Ik hou ervan. Ook aan de herinneringen die gepaard gaan bij zo’n traditie. Zoals iets van lang geleden. Toen mijn moeder op oudejaarsdag boven een walmende pan de ene na de andere overheerlijke oliebol uit het loeihete vet wist te vissen. De schalen met oliebollenbeslag stonden te rijzen op de verwarming. Daarbij kwam dan de zorg of het deeg wel goed wilde rijzen.

Een Nederlandse oliebol op een Grieks eiland

Andersom kon ook gebeuren. Het deeg rees teveel! Met overstromende schalen vol plakkerig oliebollenbeslag tot gevolg. Met vier opgroeiende en hongerige kinderen gingen de oliebollen en appelflappen er echter in als zoete koek.

Tussen de verse oliebollen door ging ik wat rotjes afknallen met vriendjes in de buurt. Tot grote ergernis van mijn vader. Wat een kabaal! Als kind rommelde ik zo door de dag heen. Met het vooruitzicht op een lange avond die ik veelal knikkebollend doorbracht. Maar wel met een knallend en kleurig begin van het nieuwe jaar: vuurwerk.

Vasilopita

De laatste keer de vasilopita aansnijden bij de buurvrouw in 2023. Dat wisten we toen nog niet. Rust zacht lieve Panajiota.

De eerste jaren op een Grieks eiland moest ik erg wennen aan de gewoonte dat de overgang van oud naar nieuw hier niet gevierd wordt met vuurwerk. Althans, op Kythira is het afsteken van vuurwerk geen traditie. Overigens weten ze in Griekenland wel raad met tradities. Neem alleen al de 365 naamdagen. Elke dag is er een (religieus) naamdagfeestje met cadeautjes en iets te snoepen.

Dat begint op 1 januari met de heilige Vasilios en gaat gepaard met een heerlijke nieuwjaarstaart: de vasilopita. In deze met veel poedersuiker bestoven cake wordt een geluksmuntje meegebakken. Tref je het muntje in je stukje cake, dan kun je een goed en voorspoedig jaar verwachten.

Dat aansnijden gaat niet zomaar; daar zit een ritueel aan vast. Het eerste stuk is voor de heilige Vasilios, het tweede voor Christus en de maagd Maria, het derde voor het huis en de rest voor de leden van de familie, van oud naar jong, en daarna het eventuele bezoek.

Nieuwjaarsduik

Een andere bijzondere traditie in Griekenland is de Nieuwjaarsduik. Die vindt niet plaats op 1 januari, maar op 6 januari, met Driekoningen. Ook op Kythira.

Des te zwaarder en ingewikkelder het jaar is beleefd en afgesloten, des te meer mensen zijn er in de vroege ochtenduren te vinden in de eilandkloosters om een kerkdienst bij te wonen. Tevens wordt er een kaarsje gebrand voor overleden geliefden en wordt men gezegend door de bisschop. Daar blijft het op 6 januari niet bij. Na de kerkdienst vertrekt de bisschop met zijn gevolg naar de kustplaatsen om de zee te zegenen. Na een aantal korte gebeden en gezangen gooit de bisschop een kruis (aan een lint) drie keer in zee. Bij de derde keer springen een aantal eilanders vanaf de kant in een keer in het koude water. Degene die als eerste het kruis te pakken heeft, kan een jaar vol positiviteit tegemoet zien.

Een kleine stoet in het vissersdorpje Avlemonas, Kythira

Zeezegening

Epifania in Avlemonas, Kythira

Vanwege het nogal verspreid liggen van de diverse kustplaatsjes op Kythira is het bisschoppelijke optreden niet eenmalig, maar traditiegetrouw vier keer op een dag. In het meest noordelijke dorp mag een priester de ceremonie uitvoeren. In totaal vijf zeezegeningen dus, epifania of theofania, zoals het wordt genoemd.

Epifania is Grieks voor verschijning. Deze dag van het licht symboliseert de openbaring van de Heer. De geboorte van Jezus Christus wordt herdacht, zijn doop (vandaar het zegenen van het water) en de drie wijzen uit het oosten. Het is een belangrijke Griekse feestdag en om die reden een nationale vrije dag.

Nieuwe tradities

Inmiddels zetten wij zelf de oliebolbaktraditie van moeders al jaren voort op Kythira. Een vriendin zorgt voor de vasilopita, die meteen wordt aangesneden en verorberd. Nee, dit jaar vonden wij twee geen geluksmuntje in onze stukjes cake. De gezelligheid en ontmoetingen tussen eilandvrienden en bekenden op de laatste dag van het oude jaar is inmiddels een traditie geworden. Daar kunnen we niet meer zonder. Και του χρόνου!

PS: Lusten de Grieken oliebollen? Elk jaar ontvang ik deze vraag wel een keer. Ik kan je verklappen, ze zijn er dol op. In de Griekse keuken zijn deze gefrituurde deegbolletjes namelijk geen onbekende. Ze zijn kleiner en knapperiger en een stuk zoeter dan de Nederlandse oliebol, omdat ze worden overgoten met een siroop van suiker en honing. Loukoumades heet deze Griekse lekkernij. Echt eens proberen hoor, als je in Griekenland bent.

 

Meer weten over Anita en hun gastenverblijf op Kythira? Kijk dan snel op eengriekseiland.nl

Anita Snippe

In 2004 bezocht Anita Kythira voor het eerst, samen met partner Albert. Na een tweede bezoek waren ze volledig verkocht. Vier jaar later werd de stap gezet en vestigden zij zich permanent op het kleine eiland, onderaan de meest oostelijke vinger van de Peloponnesos. Xenonas Fos ke Choros staat letterlijk voor licht en ruimte waar zij inmiddels bijna 15 jaar vier prachtige gastenverblijven verhuren. Anita geeft in haar blogs een kijkje in hun Griekse leven.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *